سورت پسته و شرایط تولید پسته در ایران

کاشت پسته در ایران قدمتی بیش از هزار سال دارد. در واقع ایران زیست‌بوم اصلی این گیاه بوده است. این گیاه بعدا در حدود سالهای ۱۹۳۰ میلادی از ایران به آمریکا برده شد و در کالیفرنیا کشت آن شروع شد. با اینکه ایران سالها به عنوان مهمترین تولیدکننده و صادرکننده پسته محسوب می‌شد، اما در سالهای اخیر آمریکا از ایران پیشی گرفته و در حال حاضر بزرگترین کشور در بازار پسته در دنیا است. علت اصلی این موضوع استفاده آمریکا از تکنولوژی‌های جدید برای افزایش کیفیت محصول و بازدهی تولید، مانند اصلاح نژاد، برداشت مکانیزه و سورت پسته است.

اونس پسته

یک روش برای تعیین میزان مرغوبیت پسته، اونس آن است. در این روش ۵ اونس (۱۴۲ گرم) از پسته جدا شده و سپس آن را به دسته‌های ۵ تایی تقسیم می‌کنند. تعداد این دسته‌ها میزان اونس پسته را مشخص می‌کند. مثلا اگر در ۱۴۲ گرم، ۲۲ دسته جدا شود، به آن اونس ۲۲ می‌گویند. در واقع اونس پسته، مشخص کننده اندازه پسته است. هرچه اونس پسته کمتر باشد، ابعاد پسته‌ها بزرگتر و قیمت آن بیشتر خواهد بود.

برای مثال پسته اکبری اونسی در حدود ۲۰ و قیمت بالاتر و پسته فندقی اونسی در حدود ۲۸ و قیمت کمتری دارد. البته طبیعتا در هر محصول پسته ابعاد پسته‌ها متفاوت است، بنابراین با انجام سورت پسته می‌توان دانه‌های بزرگتر را جدا کرده و در نتیجه محصول باکیفیت‌تر و پسته‌های درشت‌تری ارائه کرد.

بازار پسته و تاثیر سورت پسته بر آن

در گذشته تولید پسته تقریبا فقط در ایران انجام می‌شد اما کم کم با روشن شدن ارزش غذایی این محصول ارزشمند، تقاضا برای تولید آن در دنیا افزایش یافت. از حدود ۴۰ سال پیش آمریکا تولید پسته خود را به روش‌های مختلف از جمله به کمک ماشین‌های سورت پسته به شدت توسعه داده است و اکنون بیشتر بازار جهانی را در اختیار دارد. در حال حاضر تولیدکنندگان دیگری مثل ترکیه نیز به رقبایی جدی برای ایران در این زمینه تبدیل شده‌اند.

با وجود این مسائل، پسته ایرانی از طعم بهتری نسبت به نمونه‌های خارجی خود برخوردار است. این موضوع را مشتریان خارجی پسته در دنیا نیز تایید می‌کنند. سورت پسته یکی از مهمترین عواملی است که می‌تواند پسته ایرانی را در بازارهای جهانی قابل رقابت کند.

مشکلات تولید پسته

در سال‌های اخیر مشکل اصلی تولید پسته در ایران خشکسالی‌های پی‌در‌پی و عدم توجه به نوع آبیاری پسته بوده است. این موضوع باعث کاهش تولید در ایران شده است. موج هوای گرم و خشک و آتش‌سوزی‌های گسترده در کالیفرنیا، تولید پسته در آمریکا را نیز به شدت تحت تاثیر قرار داده است. این موضوع باعث افزایش قیمت جهانی این محصول شده است. دشواری تولید محصول پسته، لزوم استفاده از روش‌های جدید و به روزرسانی فرایندهای تولید و فراوری آن را به امری مسلم تبدیل کرده است.

یکی از مهمترین و مشکل‌ترین مواردی که در فرایند تولید پسته باعث افزایش کیفیت محصول می‌شود، سورت پسته است. این کار که در واقع به معنی جداسازی محصولات خوب از بد است به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که جدیدترین و بهترین روش سورت پسته، استفاده از دستگاه سورتر پسته است.

انواع روش‌های سورت پسته

پسته محصولی است که به علت قیمت زیاد، همیشه به نحوه ارائه آن به بازار دقت می‌شده است. از گذشته تولیدکنندگان همواره سعی داشتند که پسته‌هایشان مرغوب بوده و کمترین ضایعات را داشته باشد. به طور خاص پسته خندان بیشترین ارزش را دارد و وجود پسته دربسته یا پسته‌ای که پوستش به آن چسبیده باشد (اصطلاحا پسته “گو”) نشانه عدم مرغوبیت آن است.

روش‌های مختلفی برای سورت پسته (و سایر محصولات کشاورزی) وجود دارد مانند:

سورت دستی

سورت مکانیکی

دستگاه کالر سورتر

دستگاه سورتر هوشمند

استفاده از هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارد. هر کدام نیز از روشهای خاص خود برای تشخیص و جداسازی مواد استفاده می کنند. برای مثال سورتر دانه های کوچک مثل برنج نیاز به نیروی زیادی برای خروج مواد ندارد در صورتی که سورتر میوه باید از ابزارهای پرقدرتی برای خارج کردن میوه (که وزن زیادی دارد) استفاده کند. از بین این موارد، بهترین مورد در حال حاضر دستگاه سورتر هوشمند است. در مورد اهمیت سورت پسته، نحوه کار دستگاه، مراحل انجام کار و انواع این دستگاه‌ها می‌توانید مطلب سورتینگ پسته را مطالعه کنید.