سورتینگ محصولات کشاورزی و ارتقای کیفیت محصولات

باتوجه به اینکه کشاورزی علاوه بر مزایای اقتصادی برروی سلامت و تغذیه انسان‌ها نیز اثرگذار است، همچنین برای تأمین مواد اولیه تازه و با کیفیت روز به روز اهمیت بیشتری می‌یابد. طی قرن گذشته تغییراتی در شیوه‌های کشاوری با استفاده از فن آوری‌های جدید و توسعه بازارها تجاری رخ داده است. که باعث ایجاد تحولاتی عظیم در بهبود کیفیت محصولات و یافتن بازارهای جهانی شده است.

کشاورزان و تولید کنندگان در سرتاسر جهان محصولات خود را براساس طیف وسیعی از معیارها و استانداردها مورد بازبینی قرار می‌دهند تا محصولات با کیفیتی را به بازار عرضه کنند. اغلب مواد غذایی پیش از ورود به فروشگاه، بازار محلی و کارخانه‌های فراوری محصولات بر اساس مؤلفه‌های خاص سنجیده می‌شوند. این مؤلفه‌ها درواقع همان معیارهای خاص برای دسته بندی و طبقه بندی محصولات است. رفع نقایص و یا آلاینده‌ها عامل اصلی محافظت از کیفیت محصولات کشاورزی است. بنابراین، طبقه بندی کالاهای کشاورزی کیفیت را برای مصرف کننده و همچنین بازده سرمایه‌گذاری برای تولید کنندگان و پردازنده‌ها را به حداکثر می‌رساند.

مرتب سازی و یا غربالگری مواد اولیه کشاورزی و سایر مواد جامد را براساس ویژگی‌های خاصشان غربال کرده و به دو یا چند دسته تقسیم می‌کند. تفاوت‌ در اندازه ممکن است باعث پردازش بیش از حد و یا باز ماندن از پردازش در آنها شود. مرتب سازی براساس اندازه و یا سایر ویژگی‌هایی که می‌تواند صرفا مربوط به ظاهرشان نباشد می‌تواند انجام شود. این عمل به ویژه برای محصولات غذایی که لازم است در دمای خاص نگهداری شوند و یا احتمال آسیب و یا فاسد شدن در آنها وجود دارد بسیار مهم است.

انجام فرایند سورتینگ همچنین می تواند با استفاده از دستگاه‌های مختلفی با امکاناتی نظیر صفحه نمایش و الک با دیافراگم های ثابت یا متغیر صورت گیرد. صفحه‌ها ممکن است ثابت باشند و یا بصورت دوارهمراه با ارتعاش باشند. مرتب سازی بر اساس شکل ظاهری می‌تواند به صورت دستی یا مکانیکی برروی غلتک های مخصوص انجام شود. سورت براساس وزن نیز روشی بسیار دقیق است و به همین دلیل برای غذاهای با ارزش‌تر نظیر محصولات دامی، گوشت، تخم مرغ و همچنین سبزیجات خاص استفاده می‌شود. پردازش تصویر برای مرتب کردن محصولات کشاورزی بر اساس طول، قطر و شکل ظاهری، یعنی نقص در سطح و یا ابعاد آنها با استفاده نوار نقاله خاص انجام می‌شود. مرتب سازی رنگ نیز با سرعت بالا و با استفاده از دستگاه سورتینگ با تنظیمات کنترل رنگ توسط ریز پردازنده قابل انجام است.

امروزه با توجه به اهمیت جلوگیری از هدر رفت محصولات غذایی استفاده از انواع روش‌های سورتینگ و همچنین استفاده از دستگاه‌های سورتر رواج بسیاری یافته است. اجرای فن‌آوری مربوط به مرتب سازی می‌تواند خطر آلودگی به آفلاتوکسین‌ و مواد خارجی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد و ایمنی مواد غذایی را در خط تولید بالا ببرد و به نوعی یک سرمایه گذاری هوشمندانه برای فراوری کنندگان و تولید کنندگان را فراهم سازد. صنایع غذایی به طور قابل توجهی درحال رشد هستند و بیش از گشته با بهره وری، اقتصادی، کارایی و فشارهای زیست محیطی روبرو هستند. افزایش تقاضا برای منابع غذایی در جهان باعث شده است که عرضه مواد غذایی پیچیده و چند وجهی باشد، زیرا زنجیره تأمین جهانی مزایای بسیاری را به همراه دارد و همچنین یک دردسر عمده برای ایمنی غذا را نیز به همراه دارد. هرچه زنجیره طولانی‌تر و پیچیده تر باشد، خطر آلودگی و خراب شدن نیز بیشتر می‌شود. سیستم‌های طبقه بندی مؤثر و تجزیه و تحلیل کیفیت می‌تواند نقش اساسی در افزایش ایمنی مواد غذایی داشته باشند. با شناسایی نقص‌های بزرگتر و آشکارتر و مواد خارجی که نباید وارد کارخانه‌ها و تأسیسات فرآوری شود، روند مرتب سازی برای انواع مختلف تولید در این زمینه آغاز می‌شود. این بدان معناست که مواردی مانند سنگ، شیشه یا فلز را می‌توان در مزرعه برداشت و حذف کرد.

در این فرایند، انتقال نوری مبتنی بر سنسور توانایی شناسایی و حذف مداوم مواد خارجی، پوسیدگی، نقص در ظاهر میوه‌ها، لکه و آسیب را دارد. این باعث می‌شود بازده بالاتر و محصول نهایی ایمن‌تر شده و با کیفیت بالاتر به دست مصرف کنندگان برسد.

با استفاده از انواع روش‌های سورتینگ دانه علاوه بر امکان فروش بهتر محصولات می‌توان شرایط را برای ذخیره‌سازی و نگهداری از محصولات در سردخانه نیز فراهم آورد به این ترتیب در سرتاسر سال و سایر فصول نیز از محصولات با کیفیت بهره مند گردید. در کشورهای توسعه یافته کنترل کیفیت برای اطمینان از عدم رعایت برخی از استانداردهای ایمنی و کیفیت، نقش اساسی در فرآوری محصولات کشاورزی دارد. با این حال کنترل کیفیت مواد غذایی در زنجیره ارزش افزوده کشاورزی در کشورهای درحال توسعه، که در آن تمایل به تولید در سطح خرد است، چالش‌های خاصی را مطرح می‌کند. این مسئله ممکن است فرایند سورت و بسته بندی محصولات را با خلل و یا مشکل مواجه سازد. برای مثال سورتینگ برنج روشی است که در سالیان گذشته کم کم جای خود را باز کرده و امروزه فرایندی عادی در فراوری برنج محسوب می شود. همین اتفاق می تواند برای سایر محصولات کشاورزی نیز تکرار شده و باعث افزایش کیفیت محصول شود. سورتینگ میوه در طرف مقابل اما شرایط خوبی را در ایران از لحاظ سورتینگ تجربه نگرده است. محصولی که به دست مشتریان می رسد معمولا سورت نشده بوده و میزان زیادی ضایعات دارد. در مورد میوه اینکه وجود ضایعات در محصول می تواند به محصولات سالم نیز آسیب بزند، اهمیت سورتینگ را دو چندان نیز می کند. سورتینگ میوه در حال حاضر در بعضی از کشورهای پیشرفته شروع شده و به صورت اتوماتیک با دستگاه های مخصوص سورتر میوه انجام می شود.

از دیگر محصولاتی که سورتینگ آن اهمیت بسیار زیادی دارد، می توان به محصول پسته اشاره کرده که با توجه به فرآیند تولید و آبیاری پسته جزو محصولات کشاورزی گران قیمت حساب می شود. همین مسئله نشان می دهد که سرمایه گذاری در این زمینه، طراحی و تولید دستگاه سورتینگ برای پسته و قرار دادن این دستگاه در محل های جمع آوری و فراوری پسته یا همان ترمینال ضبط پسته، کاملا توجیه اقتصادی دارد. دستگاه های سورتر پسته هوشمند با استفاده از فناوری های پیشرفته و به روز دنیا می توانند کیفیت محصول را تا حدی بالا ببرند که بازگشت سرمایه خرید این دستگاه به سرعت بسیار زیادی و در کوتاه یا میان مدت انجام شود. سورت پسته در سالهای گذشته چه در کشورهای پیشرفته و چه در داخل ایران مورد توجه زیادی بوده است. در حال حاضر شرکت آی سورتر توانسته است برای اولین بار این دستگاه را به صورت کاملا هوشمند و بدون دخالت انسان طراحی و به بازار عرضه کند.

استفاده از یک سیستم مرتب سازی برای کنترل محصولات کشاورزی می‌تواند مقرون به صرفه، قابل اعتماد، پایدار، ایمن و سریع باشد همچنین نتایج سورتینگ با ضریب پایین خطا محصولاتی با کیفیت و استاندارد را ارائه می‌دهد که می‌تواند باعث ارتقای کیفیت محصولات عرضه شده نیز گردند. با استفاده از سورتر دانه می‌توان موجب ارتقای سطح کیفیت محصولات تولید شده و حتی مانع از بین رفتن و هدر رفت محصولات تولید شده نیز گردید.

برای بسیاری از کشاورزان، بازاریابی و فروش محصولاتشان چالش برانگیزترین بخش است. بخصوص هنگام فروش مستقیم به مصرف کنندگان؛ با اینحال بازارهای مستقیم برای محصولات غذایی تازه و منحصر به فرد از سریع‌ترین فرصت‌های فروش محصولات کشاورزی است. مردم در سراسر کشور به دنبال خرید غذای خوشمزه و سالم هستند که البته ترجیح می‌دهند بصورت مستقیم از کشاورزان تهیه کنند. استفاده از انواع روش‌های سورتینگ محصولات توسط کشاورزان علاوه بر اینکه می‌تواند باعث ایجاد ارزش افزوده در محصولات شود می‌تواند امکان تفکیک محصولات مخصوص برای فروش مستقیم، عرضه به کارخانه‌جات و سایر روش‌های فراوری فراهم می‌سازد. استفاده از انواع بسته‌بندی‌ها نیز پس از گذراندن مراحل سورتینگ می‌تواند با سهولت بیشتری انجام گیرد. دسته‌بندی و بسته‌بندی محصولات نیز می‌تواند موجب ارتقای سطح کیفیت محصولات تولید شده در بخش کشاورزی گردند. به این ترتیب کشاورزان می‌توانند با قیمتی مشابه آنچه در فروشگاه مواد غذایی عرضه می‌شود محصولات خود را به فروش برسانند.